42-بد بینی چه رابطه ای با سوء ظن دارد ؟

پاسخ :

• در مباحث اخلاقی سوء ظن و گمان بد ، گاه در مورد خداوند بکار برده شده و گاه در مورد مردم  ؛ به عنوان نمونه صفات ناپسندی چون : ترس ، حرص و بخل ، ریشه در گمان بد به خداوند دارد (1)،  زیرا کسیکه به وعده های الهی ایمان داشته باشد و بر خداوند اعتماد نماید ، نگرانی و ترس او کاهش می یابد ، و اگر به روزی رسان بودن خداوند باور کند ، دیگر حرص نمی زند ، و اگر بداند ، خداوند به مال و دارایی او خیرو برکت می دهد از انفاق مال خود درراه خداوند بخل نمی ورزد .
• گمان بد در مورد مردم ، به این معنا که انسان در مورد آنان بدون دلیل و مدرک و فقط بر اساس حدس و گمان ، افکار نادرستی داشته باشد ، امام علی علیه السلام می فرمایند : کسیکه (حالت) بدگمانی بر او غالب شود ،  با دوستانش ، صلح وسازش نخواهد داشت (2) یا اینکه می فرماید : همنشینی با بدان موجب می شود ، انسان نسبت به نیکان ، بد گمان شود (3)
• بد بینی و گمان بد ، رابطه ی نزدیکی با یکدیگر دارند ، زیرا گمان بد بردن به دیگران از افکار بد و ناپسند ، نشأت می گیرد ، و یکی مقدمه ی دیگری می باشد ، اما بد بینی علاوه بر اینکه نسبت به افراد تحقق دارد ، در رابطه با موضوعات و کارها نیز مصداق پیدا می کند ، به این معنا که ممکن است انسان نسبت به انجام کاری دید خوبی نداشته باشد،  لذا بد بینی دایره ی وسیع تری را شامل می شود .

----------------

1-رک : نهج البلاغه(صبحی الصالح) ص 429

2- من غلب علیه سوء الظن لم یترک بینه و بین خلیل صلحاً (غرر الحکم ص 264)

3- صحبة الأشرار توجب سوء الظن بالأخیار(غرر الحکم ص 431)